سابقه کشت زیتون در ایران

انواع میوه زیتون

کشت زیتون در ایران سابقه ای بسیار طولانی دارد. به طوریکه ایران را یکی از خاسـتگاههای اصـلی درخـت زیتون در جهان میدانند.با وجود این گذشته طولانی، کشت زیتون در ایـران تـا دو دهـه پیش در عمل محدود به استانهای گیلان (منطقه رودبار)، زنجان (منطقه طارم) و تا حدودی اسـتان قـزوین بود. اما در سال 1372وزارت جهاد کشاورزی طرح اصلاح و توسعه باغهای زیتون کشور را در قالب طـرح طوبی به اجرا درآورد و در نتیجه ی این طرح سطح زیر کشت زیتون از حدود 4400هکتار به بـیش از 103هزار هکتار در سال 1390رسیده است. ضمن اینکه کشت زیتون از سه استان بـه 26اسـتان گسـترش پیـدا کرده است.از این میزان باغ 41هزار هکتار آن بارده بوده که در مجموع سالیانه حدود 100هزار تـن زیتـون برداشت میشود.

شناسایی ارقام زیتون یکی از صفات ویژه زیتون، انعطاف پذیری و قابلیت سازش آن با مناطق مختلف جغرافیایی جهان است. این موضوع سبب شده که زیتون بیشـترین تعـداد رقـم را بـین میوه هـای کشـت شـده در جهـان داشـته باشـد. به گونه ای که تا سال 2008تعداد رقمهای زیتون ثبت شده در 54کشور دنیا به 1250رقم رسیده است.

* صفات مطلوب یک رقم زیتون برخــی از ویژگیهــا بــرای مطلوبیــت یــک رقــم ارائــه شــده اســت کــه تعــدادی از آنهــا بــه شــرح زیــر میباشد:

-زود به بار نشستن

-پر بار بودن و سال آوری کم

-سازگاری با برداشت مکانیزه

-مقاومت به آفات و شرایط نامساعد

-بالا بودن کمیت و کیفیت روغن(مخصوت نمونه های روغنی)

-شکل مناسب میوه و درصد بالای گوشت به هسته (مخصوص نمونه های کنسروی)

ارقام زیتون کشت شده در ایران

برخی ارقام زیتون درایران طی سالها با شرایط محیطـی سـازگار شـده و بـه عنـوان ارقـام ایرانـی شـناخته میشوند. همچنین در طول چند سال اخیر تعدادی رقـماز کشـورهای خـارجی بـه ایـران وارد شـده اند بـه طوریکه امروزه بیش از 70رقم زیتون در ایران کشت می شود

ارقام ایرانی

رقم زرد: این رقم بیشترین سطح زیر کشت زیتون را در ایران تشکیل میدهد.مبدا این رقم ایران میباشد. شکل میـوه نسبتا کروی بوده و وزن آن به طور متوسط 5-4گرم و وزن هسـته آن 6/0-4/0گـرم میباشـد. رقمـی پـر محصول است و متوسط عملکرد در هکتار آن به 8تن میرسد. این رقم دو منظوره بوده و روغن آن حـدود 23-21درصد میباشد.

 

رقم روغنی: از لحای سطح زیر کشت دومین رقم را در کشور تشکیل میدهد. مبدا این رقم ایران است. متوسط وزن میوه آن 5-4گرم و وزن هسته آن 5/0-4/0گرم میباشد. شـکل میـوه کشـیده نامتقـارن بـوده و در انتهـا نـوکی برجسته دارد. عملکرد این رقم بالا و در حد 8تن در هکتار میباشد. این رقم بـا دارا بـودن 29-27درصـد روغن بالاترین بازده روغن کشی را دارد.

 

رقم ماری :مبدا این رقم ایران میباشد. وزن میوه این رقم حداکثر به 3گرممیرسد. وزن هسته 5/0-4/0گرممیباشد .ماری اولین رقمی است که قابل برداشت میشود. عملکرد این رقم در حـد شـش تـن در هکتـار اسـت. دو منظوره بوده ولی بیشتر به عنوان زیتون کنسروی مصرف میشود.

رقم فیشمی: وزن میوه این رقم بین 6-4گرم و هسته آن 8/0گرماست.بـاردهی ایـن رقـم بـالغ بـر 10تـن در هکتـار می باشدکه بیشتر مصرف کنسروی دارد.

انواع میوه زیتون

از سایر ارقام زیتون ایرانی میتوان به رقمهای شنگه، دزفول، تخم کبکی و زاهدی اشاره کرد که کمابیش در نقاط مختلف کشور کشت میشوند.

ارقام خارجی

آربکین:مبدا این رقم اسپانیاست و مهمترینرقم کشت شده در ناحیه کاتالونیا میباشد. میوههای آن کوچک و گرد با وزن متوسط بین 2-75/1گرم میباشد. مقدار روغن آن به طور متوسط 22-20درصد و کیفیـت روغـن آن مطلوب است. محصول دهی زیاد و سال آوری کم از ویژگیهای مثبت این رقم است.

کرونائیکی:مبدا این رقم یونان میباشد. میوه آن تخم مرغی شکل و کوچک و با وزن متوسط 3/1گرم میباشد. مصرف اصلی آن روغنی است و مقدار روغن آن 25درصد میباشد. روغن آن دارای کیفیت مطلوب میباشد.

از سایر ارقام خارجی کشت شده می توان به رقم بلیدی(سـوریه) ، رقم هـای آمی گـدال ولیا ، کنسـروالیا ،آمفی سیس و کالاماتا از یونان، رقم های پیکوال، مانزانیلا، کورنیکابرا از اسپانیا،میشن از آمریکا و لچینو، کراتینا و فرانگیونتو از ایتالیا اشاره کرد.